Zaloguj
Preparaty do czyszczenia elektroniki to bardzo szeroka kategoria produktów. Wliczamy do niej środki do mycia PCB, preparaty usuwania warstw utlenionych, skorodowanych czy tłustych, preparaty do czyszczenia i konserwacji styków, środki do czyszczenia optyki, elementów precyzyjnych oraz preparaty do czyszczenia obudów i ekranów. Zaczniemy od początku, czyli od środków stosowanych na etapie produkcji i montażu.
Na bazie izopropanolu
Bardzo powszechną grupą środków do mycia płytek PCB po montażu są środki bazujące na alkoholu izopropylowym. Są one bardzo wydajne, szybko usuwają topniki i dobrze je rozpuszczają oraz absorbują zanieczyszczenia. Ponadto izopropanol szybko odparowuje, nie jest agresywny wobec materiałów powszechnie stosowanych i jest stosunkowo tani. Jego zasadniczą wadą, podobnie jak większości alkoholi, jest łatwopalność.
W związku z tym ogranicza dopuszczalną temperaturę pracy do poziomu 40...70°C oraz wymaga stosowania różnych zabiegów przeciwdziałających zjawiskom ESD.
Izopropanol dostępny jest w pojemnikach o różnej pojemności, ale bardzo praktycznym rozwiązaniem jest pojemnik w postaci sprayu (fotografia 1), który umożliwia łatwe dozowanie środka, a dostępne są także wersje wyposażone w pędzelek. Może mieć wiele różnych zastosowań, oprócz mycia płytek po montażu, stosowany jest np. jako zmywacz do substancji tłustych i smarów lub do usuwania wodoodpornych tuszy. Dostępny jest też w wersji o wysokiej czystości, przeznaczonej do czyszczenia optyki. Preparaty na bazie izopropanolu przeznaczone specjalnie do mycia PCB są wzbogacone o substancje, które przeciwdziałają powstawaniu osadu na powierzchni płytki, w trakcie odparowywania środka. Można je rozpoznać po odpowiedniej nazwie lub po zabarwieniu, zwykle lekko różowym (fotografia 2). Nadają się do mycia ręcznego oraz w myjkach ultradźwiękowych.
Preparaty wodne
Drugą grupą środków do mycia płytek PCB są środki wodne (fotografia 3). Są niepalne, łatwe do przechowywania i stosowania, a jednocześnie skutecznie usuwają topnik. Cechują się dość delikatnym działaniem, gdyż zawierają środki powierzchniowo czynne, reagujące tylko z niektórymi substancjami. W przeciwieństwie do środków agresywnych, cechują się dobrą filtracją, co zmniejsza koszty użycia. Wadą wodnych środków myjących jest konieczność długiego osuszania PCB w wysokiej temperaturze po procesie mycia, ponieważ szybko penetrują materiały używane w montażu SMD. Dostępne są wersje przeznaczone specjalnie do myjek ultradźwiękowych (fotografia 4).
Sprężone powietrze
Pojemniki ze sprężonym powietrzem (fotografia 5) umożliwiają uzyskanie intensywnego i skoncentrowanego nadmuchu do trudno dostępnych miejsc. Pozwala to na szybkie i skuteczne osuszenie np. po myciu po montażu. Doskonale nadaje się do usuwania kurzu z różnych elementów, nawet najbardziej niedostępnych, oraz takich, gdzie nie można zastosować czyszczenia na mokro i wymagane jest całkowite odpylenie. Jest to rozwiązanie absolutnie czyste, nie pozostawia żadnych śladów, doskonale sprawdza się w czyszczeniu optyki czytników płyt CD/DVD/Blu-Ray lub aparatów fotograficznych i kamer.
Sprężone powietrze dostępne jest w dwóch wariantach: standardowe (palne) oraz niepalne. Warto o tym pamiętać, ponieważ iskrzenie w obwodzie lub np. otwarty płomień lutownicy gazowej mogą doprowadzić do niebezpiecznej sytuacji.
Czyszczenie i konserwacja styków
Szeroką kategorią produktów chemicznych stosowanych w elektronice są preparaty do czyszczenia i konserwacji styków. Możemy wyróżnić dwie grupy. Pierwszą z nich są preparaty czyszczące, będące mieszaniną rozpuszczalników i innych średnio aktywnych substancji. Usuwają smary, oleje i silikon, rozpuszczają warstwy tlenków, siarczków i innych, trudnych do usunięcia zabrudzeń.
Polecanymi preparatami tego typu są np. CLEANSER PR – profesjonalny spray do czyszczenia, smarowania i ochrony przed korozją styków i pól ślizgowych potencjometrów (fotografia 6); KONTAKT 60 – czyszczący spray, rozpuszczający tlenki. Jest szczególnie polecany do regeneracji skorodowanych, zużytych i zabrudzonych styków (fotografia 7). Po jego użyciu przywracana jest niska rezystancja styku gwarantująca mały spadek napięcia.
Drugą grupą są preparaty o działaniu smarująco-konserwującym, przeznaczone do ochrony przed wilgocią i korozją styków i elementów elektromechanicznych. Powodują powstanie cienkiej warstwy smarującej zabezpieczającej przed szybkim zużyciem styków elektrycznych nowych lub po regeneracji, zapewniając ich długotrwałą i bezawaryjną pracę. Polecanym preparatem tego typu jest KONTAKT S61, który ma własności antykorozyjne i smarujące (fotografia 8).
Czyszczenie tworzyw sztucznych
Pracujące urządzenia elektryczne ulegają zabrudzeniom na skutek ich normalnej obsługi, ale także dlatego, że poprzez zjawiska elektrostatyczne przyciągają kurz i drobiny innych zanieczyszczeń, jak dym papierosowy czy toner. Płaskie powierzchnie obudów są stosunkowo łatwe do czyszczenia, ale też są rzadko spotykane. Najczęściej obudowa urządzenia na nieregularny kształt z wieloma zagłębieniami, szczelinami i kratkami wentylacyjnymi. Do tego powierzchnia nie jest idealnie gładka, a raczej porowata.
Aby zaoszczędzić dużo czasu i wysiłku, warto stosować preparaty przeznaczone do czyszczenia takich komponentów. Doskonałym rozwiązaniem jest pianka do plastiku (fotografia 9), która dzięki swej konsystencji delikatnie wnika w szczeliny i nie zacieka do wnętrza obudowy i urządzenia.
Rozpuszcza silne zabrudzenia, odciski palców, kurz, smugi czy osady z nikotyny, a po wytarciu pozostawia powłokę antystatyczną.
Czasami zdarza się, że na obudowie urządzenia znajduje się etykieta samoprzylepna. Niekiedy trudno jest taką nalepkę usunąć tak, by nie porysować powierzchni obudowy. Ponadto miejsce, w którym się znajdowała, jest szczególnie podatne na zabrudzenia z powodu nieusuniętych resztek kleju. W takiej sytuacji niezbędny jest preparat LABEL KILLER (fotografia 10), który znakomicie usuwa wszystkiego rodzaju etykiety samoprzylepne. Substancje zawarte w produkcie działają na klej eliminując, jego przyczepność. Nie oddziałuje z większością materiałów czyszczonych powierzchni. Dodatkowo preparat łatwo usuwa naturalne tłuszcze, żywicę czy odciski palców.
Szczególnym rodzajem powierzchni z tworzywa sztucznego jest ekran monitora LCD/TFT. Na powierzchni ekranu widoczne są najmniejsze smugi i odciski palców, a czyszczenie w niewłaściwy sposób pozostawia drobinki kurzu np. ze ściereczki, a w najgorszym przypadku może nawet doprowadzić do porysowania delikatnej powierzchni. Spośród profesjonalnych preparatów warto używać SCREEN TFT (fotografia 11), który jest antystatycznym preparatem czyszczącym w sprayu, spełniającym wymagania użytkowników monitorów komputerowych i ekranów telewizyjnych.
Pianka SCREEN TFT znakomicie usuwa kurz, tłuszcz, osady z nikotyny czy ślady palców i nie powoduje żadnych zadrapań ani smug. Dzięki właściwościom antystatycznym pozwala na długo zachować czysty ekran. Bardzo skutecznie czyści: szkło, metale, emalię, lakier. Nie zawiera rozpuszczalników i nadaje się do czyszczenia PCV, ABS, żywicy poliamidowej, szkła akrylowego i poliwęglanu. Polecany jest do wyświetlaczy TFT i LCD w: monitorach komputerowych, laptopach, telefonach komórkowych, kamerach, ekranów dotykowych, płyt CD i DVD, skanerów, kopiarek.
Podsumowanie
Omówione preparaty to tylko niewielka część bogatej oferty rynkowej. Dostępnych jest wiele specjalizowanych środków jak, np. cała seria CLENSER INK do czyszczenia i udrażniania głowic drukarek atramentowych czy preparaty przeznaczone do czyszczenia głowic magnetycznych.
W poszukiwaniu odpowiedniego środka warto zajrzeć do oferty takich firm, jak Micro Chip Elektronic czy Semicon.
Damian Sosnowski, EP
