Żarzenie lamp elektronowych serii P z transformatora o napięciu 6,3 V

84 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2009 NOTATNIK KONSTRUKTORA Żarzenie lamp elektronowych serii P z transformatora o napięciu 6,3 V W posiadaniu hobbystów znajduje się sporo lamp serii P zaprojektowanych do szeregowego łączenia włókien żarzenia. Wymagają one różnych, w zależności od typu, napięć żarzenia przy stałym prądzie 0,3 A. Wiele z tych lamp mogłoby znaleźć zastosowanie w konstrukcjach audio, gdyby można było zasilać je z typowego uzwojenia żarzenia 6,3 V. Rozwiązaniem jest zastosowanie powielacza napięcia żarzenia, a trudnodostępną lampę ECL86 można będzie zastąpić lampą PCL86, ECC88 lampą PCC88 itd. Rys. 2. Potrajacz napięcia Rys. 1. Podwajacz napięcia Rys. 3. Powielacz czterokrotny Opisane układy adaptorów żarzenia są po- wielaczamiw wersjipodwajacza(rys. 1),potraja- cza (rys. 2) i powielacza czterokrotnego (rys. 3). Przypomnijmy działanie najprostszego układu, czyli podwajacza napięcia. Podczas ujemnego półokresu napięcia wejściowego, kondensator C1 ładowany jest przez rezystor R1 i diodę D1 do szczytowego napięcia transformatora, natomiast podczas dodatniego półokresu dioda D1 jest za- blokowana, a przez poprzednio zablokowaną diodę D2 ładuje się kondensator C2. W efekcie na wyjściu pojawia się suma napięć na C1 i C2. Przy braku obciążenia napięcie to jest podwójną wartością szczytowego napięcia transformatora. Przy zastosowaniu wystarczająco dużych pojem- ności, po obciążeniu wyjścia układu, napięcie wyjściowe zależeć będzie głównie od proporcji Ro (rezystancji grzejnika lampy) do r. Ta ostatnia wartość jest szeregowym połączeniem R1, rezy- stancji uzwojeń transformatora oraz rezystancji przewodzenia diody prostowniczej. Dobierając odpowiednią wartość R1 można ustalić pożąda- ną wielkość napięcia wyjściowego. Załączony wykres przedstawia stosunek na- pięcia wyjściowego (Uwy) do szczytowego napię- cia uzwojenia transformatora (Uszcz) w funkcji pojemności C1 C2 i rezystancji obciążenia (Ro). Zależności pokazano dla różnych ilorazów r/Ro. Podane dalej wartości R1 dobrano doświad- czalnie przy stosowaniu transformatora o mocy 180 VA z uzwojeniem żarzenia 6,3 V/3,5 A. Przy innych transformatorach może zaistnieć ko- nieczność skorygowania wartości R1. Warto przy okazji wspomnieć o pożytecznej właściwości opisanych układów, a mianowicie zjawisku łagodnego narastania napięcia wyj- ściowego z chwilą włączenia zasilania. Zapo- biega to gwałtownemu uderzeniu prądu przy 85ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2009 Żarzenie lamp elektronowych serii P z transformatora o napięciu 6,3 V Podwajacz napięcia (rys. 1) Zastosowane elementy: D1, D2: 1N4001?7 C1, C2: 10000 mF/10 V R1: rezystor 5 W, wartości w/g tabelki Typ lampy napięcie żarzenia (V) R1 lampa pojedyncza (V) R1 para lamp (V) PCC88 7,0 3,3 1,6 PCC85 9,0 2,2 1,0 PABC80, PCF82 9,5 2,0 0,95 PCL86 14,5 0,12 0 Potrajacz napięcia (rys. 2) Zastosowane elementy: D1, D2, D3: 1N4001?7 C1, C3: 4700 mF/16 V C2: 4700 mF/25 V R1: rezystor 5 W, wartość wg tabeli Typ lampy napięcie żarzenia (V) R1 lampa pojedyncza (V) R1 para lamp (V) PCL86 14,5 1,1 0,43 PCL84, PL83, PL841 15,0 1,0 0,39 PL82 16,5 0,75 0,24 PCL85 18,0 0,51 0,15 PY82 19,0 0,39 0 PL81 21,5 0 ---- Powielacz czterokrotny (rys. 3) Zastosowane elementy: D1, D2, D3, D4: 1N4001?7 C1, C2: 4700 mF/25 V C3, C4: 10000 mF/10 V R1: rezystor 5 W, wartość wg tabeli Typ lampy napięcie żarzenia (V) R1 lampa pojedyncza (V) R1 para lamp (V) PL81 21,5 0,68 0,27 PL36 25,0 0,33 0,1 PL500, PL504 27,0 0,15 0 o mniejszych mocach i większych rezystancjach uzwojeń, należy zmniejszyć wartość R1, dobierając ja tak, aby otrzymać odpowiednie napięcie żarze- nia lampy. Napięcie należy mierzyć woltomierzem napięcia stałego, pamiętając, że właściwe napięcie ustali się dopiero po pewnym czasie, gdy grzejnik osiągnie stabilną temperaturę. Andrzej Wojtowicz zimnym grzejniku, co ma wpływ na trwałość tego ostatniego. Uwagi praktyczne Podane wartości R1 zostały dobrane doświad- czalnie dla transformatora sieciowego o dość dużej mocy i w związku z tym o niewielkich rezystancjach uzwojeń. Mając do czynienia z transformatorami Rys. 4. Schemat montażowy trzech prezentowanych układów R E K L A M A www.sklep.avt.plwww.sklep.avt.pl