Zaloguj
Multimetry, albo bardziej ogólnie - przyrządy pomiarowe "dla elektryka", " dla elektronika", "dla motoryzacji" itp. w zasadzie na pierwszy rzut oka nie różnią się od siebie, ale jeśli dokładnie wczytać się w instrukcję, to okaże się, że różnice są głównie funkcjonalne, związane z zakresami mierzonego prądu, rozdzielczością pomiarową, zakresami częstotliwości itp. oraz implementacją lub brakiem pewnych funkcji pomiarowych. Na przykład, w serwisie samochodowym rzadko przyda się funkcja pomiaru prądu przemiennego, a na pewno może przydać się funkcja pomiaru częstotliwości. Nie inaczej jest z miernikiem dla motoryzacji Voltracft AT-200.
- pomiar prędkości obrotowej (RPM) silnika dwu- i czterofazowego z cewką zapłonowa lub bez niej,
- pomiar kąta wyprzedzenia zapłonu w silniku wielocylindrowym (DWELL, od 2 do 10 cylindrów).
O ile ta pierwsza funkcja jest uniwersalna, o tyle druga jest typową dla serwisu samochodowego, ale przyda się też amatorowi - hobbyście zajmującemu się remontem silnika spalinowego jakiegoś pojazdu. Oprócz tego znajdziemy również typowe, spotykane w innych multimetrach funkcje, które mogą przydać się do "przedzwonienia" instalacji samochodowej i urządzeń współpracujących z pojazdem:
- Pomiar napięcia stałego i przemiennego o wartości skutecznej do 600 V AC/DC.
- Pomiar natężenia prądu stałego i przemiennego o częstotliwości do 400 Hz, na zakresach: 400 mA, 400 mA, 10 A (maksymalny prąd ciągły 10 A przez 30 sekund, z interwałem co 15 minut).
- Pomiar częstotliwości do 10 MHz oraz współczynnika wypełnienia przebiegu w %.
- Pomiar rezystancji do 40 MV.
- Funkcję testowania złącza półprzewodnikowego pn.
- Akustyczny test ciągłości obwodu (sygnał przy rezystancji poniżej 150 V).
- Pomiar pojemności do 100 mF.
- Pomiar temperatury otoczenia za pomocą termopary "K" w zakresie -20...+200°C.
Producent wyposażył multimetr w czytelny wyświetlacz cyfrowy (3 i 3 cyfry) pokazujący zmierzone wartości, jednostki i realizowany pomiar. Jak w typowym multimetrze, funkcje pomiarowe są wybierane za pomocą przełącznika obrotowego zainstalowanego w centralnej części przyrządu, natomiast zmiana zakresów następuje automatycznie. Dodatkowo, pomiędzy przełącznikiem obrotowym a wyświetlaczem, są dostępne przyciski:
- "HZ/%" - przełącza pomiędzy wskazaniami częstotliwości a współczynnika wypełnienia.
- "RANGE" - ręczny wybór zakresu pomiarowego.
- "HOLD" - zapamiętanie i wyświetlenie zmierzonej wartości.
- "REL" - pomiary względne.
Podstawowe parametry multimetru oraz niepewności pomiarowe umieszczono, odpowiednio - w tabeli 1 oraz tabeli 2.
W pudełku wraz z multimetrem znajdziemy: baterię zasilającą 9 V (alkaliczna, 6F22), termoparę typu "K" (-20...+200°C), kable połączeniowe, krokodylki, czujnik indukcyjny do pomiaru prędkości obrotowej i instrukcję użytkownika.
Funkcje pomiarowe, za wyjątkiem tych specyficznych dla pojazdów, są typowe. Pomiary przeprowadza się w taki sam sposób, jak w każdym mierniku uniwersalnym i nie warto ich opisywać. Dlatego zajmijmy się funkcjami różniącymi ten miernik od innych, przeznaczonymi dla warsztatu motoryzacyjnego: pomiarem prędkości obrotowej oraz kąta wyprzedzenia zapłonu.
|
|
Pomiar prędkości obrotowej
Ten pomiar może być wykonywany dla silnika mającego świece zapłonowe, wyposażonego w rozdzielacz zapłonu lub bez niego, a więc dla silnika benzynowego. Jest wykonywany za pomocą sondy indukcyjnej dostarczonej w zestawie, którą zapina się na przewodzie zapłonowym cewki lub na świecy. Co oczywiste, czarny przewód sondy przyłącza się zacisku "COM" multimetru, natomiast czerwony do zacisku "V-RPM".
Następnie, przełącznikiem obrotowym należy wybrać funkcję pomiarową "RPM" (pomiar prędkości obrotowej silnika 4-suwowego). Producent zaleca, aby dla własnego bezpieczeństwa zapinać klips pomiarowy na kablu wysokiego napięcia, gdy silnik nie pracuje, za ustrzeże nas przed nieprzyjemnym porażeniem elektrycznym. Następnie można uruchomić silnik i odczytać wynik pomiaru. Jeśli na wyświetlaczu zostanie pokazany komunikat "OL" to oznacza, że zakres pomiarowy jest przekroczony. Wówczas trzeba spróbować pomiaru na zakresie "X10RPM" (mierzona wartość jest mnożona przez 10).
Pomiar prędkości obrotowej silnika 2-suwowego przeprowadza się w taki sam sposób, ale z użyciem funkcji "DIS RPM" lub "DIS X10RPM".
Pomiar kąta wyprzedzenia zapłonu
Pomiar kąta wyprzedzenia zapłonu służy do określenia, o ile różni się moment załączenia zapłonu dla poszczególnych cylindrów w typowym silniku wielocylindrowym, tj. mającym od 2 do 10 cylindrów.
Kąt wyprzedzenia zapłonu odnoszący się do położenia (kąta obrotu, wychylenia) wału korbowego pomiędzy momentem, w którym na świecy zapłonowej wystąpi iskra, a momentem, gdy tłok osiągnie tzw. górne martwe położenie. Zapłon mieszanki zawsze rozpoczyna się nieco wcześniej, przed osiągnięciem przez tłok górnego położenia martwego, po to, aby cała mieszanka zgromadzona w przestrzeni w komorze zapłonowej miała wystarczająco dużo czasu na pełen zapłon i wytworzenie odpowiedniej ilości energii, która wystarczy na wykonanie kolejnego suwu pracy tłoka1.
Aby zmierzyć kąt wyprzedzenia zapłonu należy za pomocą przełącznika obrotowego wybrać odpowiednią funkcję pomiarową, zależną od liczby cylindrów mierzonego silnika. Na przykład, dla silnika 4-cylindrowego wybierzemy "DWELL 4CYL". Czarny przewód pomiarowy należy dołączyć do gniazda "COM", a czerwony do "V-ma". Teraz, czarny przewód pomiarowy łączymy z masa pojazdu, a czerwony z punktem na przerywaczu - na wyświetlaczu multimetru zostanie wyświetlony zmierzony kąt wyprzedzenia zapłonu.
Podsumowanie
Multimetr ma użyteczne funkcje pomiarowe i może przydać się warsztacie zajmującym się naprawami silników spalinowych starszego typu, chociaż nie tylko. Celowo nie napisałem w "serwisach samochodowych", ponieważ zakres zastosowań jest szerszy: motocykle, skutery, a nawet kosiarki z napędem spalinowym. A jeśli będziemy mieli do czynienia ze "skomputeryzowanym silnikiem", jakich teraz mnóstwo w nowoczesnych samochodach, to przydadzą się typowe funkcje służące do mierzenia napięcia, prądu, pojemności, częstotliwości i inne. Z mojego punktu widzenia przydałyby się jeszcze funkcje znane z innych mierników, to jest "MIN" (do pomiaru wartości minimalnej) oraz "MAX" (do pomiaru wartości maksymalnej), które byłyby przydatne np. do testowania alternatora w pojeździe.
Jacek Bogusz, EP
(Endnotes)
1) http://goo.gl/8BmhtK
